Meramdere Hidroelektrik Santralı

Meramdere Hidroelektrik Santralı I

Konya Hakimiyet Gazetesi’nden Mustafa Karaçelebi’nin yazısı:

Kuruluş tarihi 1927… Kuranlar Macar teknisyen ve mühendisler, ameleliğini Dereliler yapmış. Anlatıldığına göre Dere’re köyünden (Şimdi mahalle) insanlar burada çalışarak sıvacılık, ustalık, kalıpçplık öğrenmişler. Macar mühendislerden bir kaçı kibirli oldukları için çalışan işçilere kızarmış, fakat işçiler; bunlar okumuş insanlar, bize meslek öğretiyorlar, ses etmemek lazım diye boyun eğmişler.

Halen suyun azlığından bir tribünü çalışan santral normal kapasitesi iki tribün ve tribün çıkışı her birinin 400 Watt güç üretmektedir. Tarfoda bu güç 31.1 (31500) kws yükseliyor. Bu şu demek: İki tribün çalıştığında Meram sanayinin ihtiyacına cevap verecek enerji üretiyor. Tek tribün çalıştığında Dere mahallesinin ihtiyacına cevap vermektedir.
Özelleştirme kapsamında devletin elinden çıkardığı özel işletmeye devrettiği Dere Santrali üç personel tarafından işletimi sürdürülmektedir.

Bunlardan Mevlüt Kaya ile yaptığımız görüşmede; üç vardiye olarak çalıştıkları, santralin halen sahibinin Ankara’da MET Enerji adında bir şirketin olduğunu bu şirketin sntrali yeniden sattığını, Santrali merkezi Yalova’da bulunan Doğu Elektirik şirketinin aldığını söyledi. Halen kendilerininde yetkilileri beklediklerinden söz etti.
Geçmiş yıllarda buranın bakılmaya doyulmayacak kadar çevre düzenlemesine özen gösterildiğini, burada çalışan insanların çocuklarının bir minibüsü dolduracak kadar olduklarını ve Deredeki ilköğretimi beğenmeyip çocuklarını Meram’daki Şükrü Doruk İlköğretim Okulu’na gönderdiklerini öğreniyoruz… Ayrıca bu gün lojmanların bakımsızlıktan hayalet evlere dönüştüğünü, lojmanlara giden basit köprünün kenarındaki asırlık diyebilevceğimiz sedir ağaçlarının Medaş tarafından ‘lazım’ denilerek kestirildiğini gördük. Bir taraftan Konyalı çevreciler paçalarını ağaç ağaç diye yırta dursun, bir taraftan belki de 1927 yılında ekilmiş bu sedir ağaçlarının yerinde bu gün yeller esmeketdedir.

Meramdere Hidroelektrik Santralı II

İLK ELEKTRİK
Elektrik Konya’ya ilk defa 1927 yılında gelmiştir. Daha önceleri geceleri gaz lambalarının soluk ışıkları altında geçiren Konyalılar, uygarlığın ana direklerinden biri olan elektriğe kavuştukları zaman bunu büyük bir lüks sanmışlar, birbirinden göre, göre ve birer birer evlerine alınarak sadece aydınlatma işinde yararlanmışlardır. Sonraları elektrik sanayide de kullanılmaya başlanmış ve 2. dünya savaşı yıllarında ve büyük ölçüde elektrik sıkıntısı çekilmiştir. Dere’deki elektrik santrali belediyenin de hissedarı olduğu bir şirket tarafından kurulmuş ve bir Macar şirketine ihale edilmiştir. Yaşlı Konyalıların anlattığına göre Dere Hidroelektrik Santralının yapımı sırasında genç bir Macar mühendis arnavud kaldırımlı yada toprak sokaklara ağaç elektrik direkleri dikmek üzere görevlendirilmişti. Bu mühendis Türkçe bilmiyordu. Direk dikme işlerinde çalışan amelelere bağırıp, çağırır ve müstehzi bakışlar fırlatır, küçük görürdü. Bu anektod da şu anlama gelmektedir ki, o zamanlarda belirli aralıklarla elektrik direği dikecek adamımız bile yoktu. Dere Santralı kurulup işletmeye açıldıktan çok kısa bir süre sonra okuma yazma bile bilmeyen elektrik uzman veya teknisyenleri yetişmiş ve santral Konya’nın yerli teknisyenleri eliyle işletilmiştir. Bilindiği gibi Dere Santrali zamanla yetersiz kalmış, Eski Meram Yolu üzerinde bulunan motorla çalışan bir fabrika daha kurulmuştur. Zamanla bu da yetersiz kalmış, Göksu Elektrik Santrali kurulmuştur. Konya’nın elektriği T.E.K. kuruluşuna bağlanıncaya kadar sıkıntılı günler geçirmiştir.

İlk elektrik 1924 yılında Alaaddin civarında ufak bir binada üretime başlamış iken, ciddi olarak 1929 yılında Meram Dere boğazında bir şirket tarafından kurulan santralda üretime başlanmıştır ve uzun seneler Konya’nın elektrik ihtiyacını karşılamıştır.

TEKNİK BİLGİLER

Altınapa barajı dip savak borusundan ayrılan 600 mm’lik braşman hattından alınan su, 5178 m uzunluğunda ki 800 mm çaplı çelik borularla dere hidroelektrik santral çevirme bendine ulaşmaktadır. Buradan enerji kırıcı vana sonrası mevcut bent - Hidroelektrik santrali arası 2700 m uzunluğundaki kutu kesit beton kanal vasıtasıyla hidroelektrik santrali cebri boru yükselme havuzuna gelmektedir. Hidroelektrik santral türbin kuyruk suyu ile cebri boru baypass kanalının bağlandığı yükleme havuzundan 1000 mm çaplı çelik boruya yüklenen su, 7722 m mesafe ile arıtma tesislerine ulaşmaktadır.
Ham su Hidroelektrik santral türbin çıkışı ve baypass kanalında havalanmış olduğundan tesis girişinde bir havalandırmaya gerek görülmemiştir.
Tesis, barajda ki su miktarına bağlı olarak kurak mevsimde 0.33 m3/Sn, diğer zamanlarda 1.2 m3/Sn’lik bir debiyi arıtacak şekilde tasarlanmıştır. Çapı 1000 mm’lik vanadan geçerek tesise giren suyun debisi bir akış ölçer ile ölçüldükten sonra çap 400 mm ve çap 800 mm,’lik branşmanlarla ikiye ayrılmaktadır. Kritik işletmede ( 0.33 m3/Sn ) çap 400 mm’lik vana, normal işletmede ( 1.2 m3/Sn ) ise her iki vana birden açık tutulacaktır. Branşman öncesi ham suya koaglülant olarak Alüminyum Sülfat ile pH düzenlemesi için Sülfürik Asitin birlikte verildiği dozlama sistemi tesis edilmiştir. Daha sonra ham su, oksidasyon amaçlı Klor ile koaglülant yardımcısı olarak Poli elektrolitin dozlandığı bir dizi hidrolik şaşırtmalı karıştırmayı ( Hızlı Karıştırıcı ” M1 ” ) takiben çamur blanketli durultuculara ulaşmaktadır.