Konya'nın Ilgın ilçesinde kaybolup gitmiş değirmenlerden biri de aşağıda bilgilerini vereceğim değirmen. Dereliler bu değirmeni işletmişler ama kimler bunlar bilgi verilmemiş. Diğeri de Bulcuk'ta. Bilgiler şöyle:
Beykonak Abaz Yaylası :
"Beykonak’tan Mustafa Şimşek (1960), Abaz Yaylası’nda 1980’li yıllarda batal olan iki taşlı Abaz Değirmeni’nin bulunduğunu belirtmiştir. Değirmeni Konya Meram’dan Dereliler’in işletmekteydi. Değirmen tamamen yıkılmış olup her hangi bir kalıntısı günümüze ulaşamamıştır. Mustafa şimşek, Borzanlar Değirmeni ve bu Abaz Değirmeninin Mahmuthisar kasabasına kadar ulaşan Abaz Çayı suyu ile çalıştığını söyledi."
Konya Su Değirmenleri, Remzi Duran, Konya, 2016, Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları, s. 132
***
Bulcuk Köyü, Tercüman (Dereli Süleyman’ın) Değirmeni:Değirmen Bulcuk Köyü’nün s×n×rlar× içinde, Tercüman mevkisindedir. Bulcuk Köyü’nden İsmet AKTÜRK (1932) ve Münir İNAN (1948) tek taşlı olan değirmenin 1955 yılına kadar Dereli Süleyman tarafından işletildiğini söylemişlerdir. Bulunduùu yerden dolayı Tercüman Değirmeni olarak da adlandırılıyor.
Yaklaşık doğu-batı doğrultuda dikdörtgen bir plana sahip deùirmen büyük ölçüde harap olmuştur. Üst örtüsü ve yarı çamur harçlı moloz taş, yarı kerpiç malzemeden inşa edilen beden duvarları yıkılmıştır. Hemen bitişiğinde değirmencinin iki katlı evi bulunmaktadır. Bu evin üst örtüsü tamamen çökse de kerpiç tuğla örgülü beden duvarları hala ayaktadır.
Değirmenin çarkı ve suyolu günümüzde izlenebilmektedir. Metal su oluğu yerinde durmaktadır. 1980’li yıllarda harap olmuştur.
Aynı eser, s. 127
***
Kökez Köyü, Hacı Alilerin (Kökez) Değirmeni:Deùirmen odas×nda yan yana belli aral×klarla s×ralanm×ü üç taü×n yerleri bellidir. Ald×ù×m×z bilgiye göre, taülar son olarak Dereli Bekir tarafından İzmir Foça’dan dökme olarak getirtilmiştir. Taşların tamamı parçalı olup en son tamiratı Dereli Sayit isimli bir usta tarafından yapılmıştır. Taülar güney yönünden s×raland×ù×nda saùdan birinci 140 cm, ikinci yani ortadaki 150 cm ve üçüncü bulgur deùirmeni taü× ise 120 cm çap×ndad×r. Alt ve üst taülar parçal×d×r ve bu parçalar birbirine harç ile tutturulmuütur. Ortadaki deùirmenin teknesi saùlam bir üekilde izlenebilmektedir. Un deùirmeni olan taülar üç sibeklidir. Ancak bulgur deùirmeni iki sibeklidir ve farkl× olarak diùer bulgur deùirmenlerine göre oldukça büyüktür. Ayr×ca bu taü×n ortas× oldukça geniütir bu da farkl× bir uygulamad×r.
aynı eser, s. 136
***
Kolukısa Kasabası, Ahmet Ağanın (Kolukısa) Değirmeni:Deùirmen bölgede geniü bir havzay× sulayan Beügöz Çay×’n×n bir kolu üzerinde, Kökez’deki Hac× Alilerin (Kökez) Deùirmeni’nden sonraki bir noktada kurulmuütur. Üç taül×d×r.
Koluk×sa’dan Mustafa Çar×kc× (1938)’n×n verdiùi bilgilere göre bu deùirmen önceleri Ahmet Aùa taraf×ndan iületilmiütir. Daha sonra ise Dereli Hasan Ağa ve oğlu Ali çalıştırmışlardır. Bu deùirmen 1970 li y×llara kadar çal×üt×r×ld×ktan sonra Hasan aùa ve oùlu Kökez’deki deùirmeni sat×n alm×ülar ve 1990’lara kadar da iületmiülerdir.
aynı eser, s. 138