Vadi-i Meram'da Hacı Düğünü

Kaynak Kişiler: S. Kibar-Z. Arkan, 9 Ekim 2016

Hac hazırlıkları hacı adaylarını heyecanlandıran işlerden. Vadi-i Meram’da 50 sene öncesinin hazırlıkları ve dönüş sonrası adeta şenliğe dönüşürdü. Hacı yakınları, hacılar eve dönmeden bir hafta kadar önce ev ev dolaşıp davete çıkarlardı konu komşuyu, akrabayı. Çarşıdan yeni kumaşlar alınır, kıyafetler dikilirdi. Bu kumaşlardan kumlu kıl adındaki pahalı kumaş tercih edilir, kadınlar entari dikerlerdi. Annem yaşında olan evli kadınlar ağaç kabuğu adlı kumaşı yeğlerlerdi. İmkanı olanlar topuklu ve kilteli siyah ayakkabı alırlardı yakınlarına. Anneler fes giyerler ve davet günü içinde evde ne kadar elbiseleri varsa giyip çıkarırlardı bunları. Evin gelinleri, kızları, torunları, yakın akraba kızları hepsi birden bu kıyafet değiştirme işine girişirlerdi. Sabah kuşluk vaktinden başlayan bu değiştirme işi, ikindi sonuna kadar sürerdi. 

Davet günü ev ahalisine 6-7 kadar kadın hoca da iştirak eder ve sırayla cönkler[1], ilahiler ve aşırlar okurlardı. Kadın hocalardan biri cönk okumaya başladığında diğerleri ev halkıyla birlikte ayağa kalkarlar ve tıpkı semah yapar gibi odanın içinde üç defa dönerlerdi hep birlikte cönk sözlerine amin diyerek.[2] Dönüş sırasında evin büyüklerinden biri de kadın hocaların başlarına tülbent örterdi. Bu tülbent bir tür hediyedir. Diğer davetliler, ev ahalisi ve kadın hocaların dönüşlerini seyrederlerdi. Vadide cönk okumaya gelen bu hoca kadınlar; Mavgarıların İmin Nene, Hacı Seyitlerin Hasniye Nene, Kösebekirlerin Şaziye Nene, Hacıların Hacer Nene (ben buna bizim eve sürekli elma getirdiğinden elmacı nene adını vermiştim), Dornalların Aliye Nene ve Nesip Hocaların Şerife Nene idiler. Bu kadınlara baş hoca da denirdi. 

Bu gelenek hacıların evlerine dönmelerinden sonra da devam ederdi. Hacılar Kadı Yokuşunda karşılanırdı muhakkak. Karşılamada Ali Efendi (Elmas) Hoca, Nesip Tire ve Çini Mustafa Dede gülbank okurlar ve kafile hacıların evlerine hep birlikte dönerlerdi. Eve ulaşan kafileye ve diğer bütün misafirlere kazanlar dolusu şerbet ikram edilir, dualar okunurdu. Bu şerbetler uzun, desenli ve renkli kalın bardaklarda ikram edilirdi ki bunlardan kalan birkaç tanesini halen saklarım. Şerbetin yanında imkanı olanlar Konya’nın meşhur peynir şekerini (Mevlana şekeri oldu sonradan adı) ve takkeli denen şekeri kağıtlara rulo yaparak sarar ve giderken verirlerdi. Sonradan hacı düğünlerinde Konya’nın düğün pilavı verilmeye başlanmıştır ki, şimdilerde bu adet artık yoktur.

---

[1] Cönkler çoğunlukla anonim mahiyettedir, yani yazarlarını bilinmemektedir. Her ne kadar cönklerde genel anlamda saz şairlerinin şiirleri yer alsa da, salt saz şairlerince yazılmış şiirlere yer verildiğini söylemek doğru olmaz. Çok sık olmasa da divan şairlerine ait şiirleri de ihtiva ederler. Dini bilgiler ihtiva eden, çeşitli hutbe ve vaaz metinleri barındıran dini ağırlıklı cönkler de mevcuttur.

[2] Bu dönme işi, kadın düğününde de yapılırdı.